Fragmenty artykułu dr n. med. Alicji Kubik „Interpretacja zapisu EEG w kontekście biofeedbacku” Wybrane elementy zróżnicowania przestrzennego

Szanowni Państwo, postanowiliśmy na naszych stronach internetowych udostępnić Państwu wybrane fragmenty naszych wydawnictw, w których przedstawiamy wieloaspektowe zastosowanie terapii EEG Biofeedback. Kolejnym elementem naszego cyklu jest końcowy fragment artykułu dr n. med. Alicji Kubik „Interpretacja zapisu EEG w kontekście biofeedbacku” umieszonego w „Szkolenie licencyjne specjalisty i terapeuty biofeedbacku” cz. I str. 179-183 (Kraków-Milanówek-Warszawa 2013) – Wydawnictwo Elmiko.

Właściwy stan wzbudzenia kory mózgowej odzwierciedlany jest w zapisie EEG odpowiednim rozkładem pasm widma, wraz z dominującymi częstotliwościami fal mózgowych odpowiednimi dla poszczególnych okolic mózgu. Prawidłowe zróżnicowanie przestrzenne jest zmienne w wieku rozwojowym i ustabilizowa­ne po zakończonym procesie dojrzewania czynności bioelektrycznej mózgu. Owo zróżnicowanie przestrzenne ulega pewnym zmianom, wraz ze zmianą składo­wych neurofizjologicznych i neuropsychologicznych czynności mózgu.

W prawidłowo zróżnicowanym przestrzennie zapisie EEG, w okolicach czo­łowych udział wartości poszczególnych częstotliwości fal mózgowych powinien charakteryzować się określoną zależnością: delta>theta>alfa>SMR>beta1>be- ta2. W tych okolicach amplituda fal alfa nie powinna przekraczać 10 uV i nie po­winna być wyższa od amplitudy pasma theta, a oczekiwane wartości współczyn­ników to alfa/theta<1 i theta/alfa>1.

Czynność alfa w lewej okolicy czołowej (F3) powinna być niższa w stosunku do homologicznej okolicy w półkuli prawej (F4), zaś jej wartość wyższa wska­zuje na depresję. W okolicach tylnych mózgu amplituda czynności alfa powinna być wyższa od amplitudy theta, czyli powinien być zachowany stosunek alfa/the- ta>1 i theta/alfa<1.

W pasie centralnym udział procentowy poszczególnych fal mózgowych po­winien wynosić:

• delta 29%,
• theta 22%,
• alfa 18%,
• SMR 13%,
• beta1 9%,
• beta2 9%.

Istotnym jest, aby w okolicach centralnych wartości amplitud beta1 i SMR nie były wyższe niż 10 mV, a amplituda beta2 nie wyższa niż dwukrotna wartość am­plitudy SMR. Wyższe wartości pasma beta2 wskazują bowiem na wysoki poziom stresu. Natomiast po zamknięciu oczu wartości wszystkich parametrów powinny wzrosnąć o 30%, z wyjątkiem amplitudy beta2 która winna być niższa.

Amplituda czynności beta1 powinna być wyższa w lewej półkuli mózgu, natomiast amplituda pasma SMR wyższa w półkuli prawej. Zbyt niska wartość beta1 […] koreluje z zaburzeniami koncentracji uwagi i pamięci, natomiast podwyższona wartość beta1 w obu okolicach czołowych powoduje występowanie ataków złości i furii oraz odczynów depresyjnych.

Często u pacjentów z wyższą wartością beta1 (w odprowadzeniu F4 w stosun­ku do F3) występują zaburzenia depresyjne, gonitwa myśli i chaos, wybuchy gniewu, chwiejność emocjonalna, ale jednocześnie duża determinacja w dąże­niu do celu nie zawsze właściwie obranego.

Wyższe wartości czynności beta w obu okolicach ciemieniowych i potylicznych w stosunku do okolic czołowych, widoczne są u osób labilnych emocjonal­nie i nadwrażliwych. W okolicach środkowo-skroniowych różnica wartości po­między lewą (T3) a prawą (T4) skronią nie powinna być wyższa niż 2 i niższa niż 0,5. Wartość beta wyższa w T4 wskazuje na przebyte sytuacje traumatyczne w okresie dzieciństwa. Natomiast zbyt niskie wartości beta w tych okolicach ob­razują skłonności depresyjne, brak motywacji i wycofanie społeczne.

Kora obręczy łączy płaty czołowe i ciemieniowe, przekraczając rowek centralny na szczycie mózgu. Ten szczególny obszar, zwany też częścią korową two­ru migdałowatego, wiąże się z wieloma funkcjami, jak emocje, uwaga i pamięć robocza, które są źródłami energii zewnętrznej (ruchowej) i wewnętrznej (ani­macji).

Treningi neurofeedback na szczycie głowy wpływają w związku z tym na 3 struktury: somatosensoryczną, ruchową i obręczy.

Z obszarem tym wią­że się zespół Touretta (tików ruchowych i głosowych), w którym czynność EEG zaburzona jest nie tylko w obszarze zakrętu obręczy ale również w tylno-bocznej korze przedczołowej po stronie lewej. W tym zespole zajęte są także jądra podkorowe po stronie lewej, a terapia neurofeedback zwiększa czynność i jed­nocześnie przepływ krwi w tym obszarze, zarówno u dzieci z zespołem Touretta jak i z przewlekłym zespołem tików ruchowych. Korowe spowolnienie czynności elektrycznej wzdłuż przedniej części obręczy występuje u części dzieci z ADHD/ ADD, które mają trudności ze zrozumieniem konsekwencji swojego zachowania. W leczeniu tych zaburzeń jedni terapeuci biofeedbacku oddziałują na okolicę ob­ręczy a inni na korę czuciowo-ruchową.

Układ limbiczny tworzą hipokampy, ciała migdałowate, opuszki węchowe, przegroda, część wzgórza i sklepienie. Zawiaduje on procesami pamięci, zacho­wania, emocji i odczuciami w czasie medytacji. Stymulacja okolicy przegrody w terapii neurofeedback powoduje obniżenie aktywności korowej, z wolnymi oscylacjami w zapisie EEG i ustaniem aktywności ruchowej (podobnie jak w pa­daczkowym napadzie limbicznym). Zjawiskom tym towarzyszy spadek przepły­wu mózgowego krwi i dlatego przystępując do treningów należy pamiętać o bli­skości czułych struktur podwzgórza i jego funkcji.