Fragmenty artykułu dr n. med. Alicji Kubik pt. „Wskazania i przeciwskazania do terapii neurofeedback”

Szanowni Państwo, postanowiliśmy na naszych stronach internetowych udostępnić Państwu wybrane fragmenty naszych wydawnictw, w których przedstawiamy wieloaspektowe zastosowanie  terapii EEG Biofeedback. Kolejnym elementem naszego cyklu, są fragmenty artykułu dr n. med. Alicji Kubik „Wskazania i przeciwskazania do terapii neurofeedback” z książki pt. „Szkolenie licencyjne specjalisty i terapeuty biofeedbacku” cz. II str. 110-118 (Kraków-Milanówek-Warszawa 2013)  – Wydawca Elmiko.

„Terapia neurofeedback jest uznawana za metodę bezpieczną. Stąd też wska­zania do jej stosowania są liczne, natomiast przeciwwskazania nieliczne. Wśród wskazań znajdujemy szereg zespołów chorobowych o charakterze bólowym i niebólowym, jak również o charakterze przewlekłym i napadowym. Należy uznać, iż w leczeniu bólu obok metod farmakologicznych, zastosowanie mają również nie farmakologiczne metody jego zwalczania. W tych przypadkach istot­ne miejsce przypisuje się biofeedbackowi i to raczej widząc go jako metodę zapo­biegania bólom niż ich leczenia. […]

W piśmiennictwie można znaleźć doniesienia o skutecznym leczeniu na­stępstw udarów mózgu za pomocą neurofeedbacku. […].Terapia ta, stosowana przez pół roku w udarze lewej półkuli mózgu, była w stanie zahamować czynność 4-7 Hz i jednocześnie spowodować wzrost czynności 15-21 Hz w okolicach czuciowo-ruchowej i ośrodkach mowy, co spowodowało istotne pozytywne zmiany kliniczne. Doprowadziło to do poprawy płynności mowy, odnajdywania właściwych słów, poprawy koncentracji uwagi oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej.

W innych badaniach natomiast stwierdzono, że neuroterapia prowadzi do poprawy funk­cji ruchowych. […]

Terapia neurofeedback znajduje zastosowanie zarówno u pacjentów z epi­zodycznymi bólami głowy napięciowymi jak i z migreną. […].

Codzienna praktyka kliniczna i opracowania naukowe ustawicznie poszerzają doświadczenie na temat zastosowania terapii neurofeedback w leczeniu bólu u dorosłych i dzieci. Jedną z przyczyn zbyt małego doświadczenia (powszechnego i wła­snego) w tym zakresie, jest nadal zbyt rzadkie podejmowanie tego typu leczenia przez chorych dorosłych i chore dzieci. Stąd też każda droga dotarcia do chorych z racjonalnymi (opartymi na opracowaniach naukowych) danymi na temat znacze­nia i skuteczności terapii neurofeedback wydaje się pożądana. Dotyczy to w rów­nym stopniu pacjentów z przewlekłymi i napadowymi zespołami nie bólowymi.

Neurofeedback w zespołach niebólowych przewlekłych

• ADHD
• Autyzm
• Następstwa urazów czaszkowo-mózgowych Depresja
• Zaburzenia nerwicowe Zaburzenia osobowości Alkoholizm Lekomania
• Uzależnienie od komputera Istotne problemy życiowe.

Za zespół, w którym szczególnie korzystne jest oddziaływanie neurofeedbacku uznaje się ADHD, w którym metoda ta ustawicznie współzawodniczy z farmakote­rapią. Własne doświadczenia u 150 dzieci z ADHD wskazują na skuteczność zarów­no w perspektywie wyników badań neurofizjologicznych leczenia, jak również ob­jawów klinicznych ADHD. Wskazano także na skuteczność terapii neurofeedback zarówno u dzieci z czystym ADHD jak i ADHD z zaburzeniami emocjonalnymi, ti­kami, dysleksją i zaburzeniami zachowania. Terapia neurofeedback spowodowała u leczonych dzieci także istotne pozytywne zmiany w zakresie zapisu EEG.

Do innych dziecięcych zespołów chorobowych leczonych za pomocą neurofeedbacku szczególne miejsce zajmują następstwa urazów czaszkowo-mózgowych, autyzm, bezsenność, depresja. W piśmiennictwie znaleźć można wyniki wieloletnich badań prowadzonych u dzieci z zespołem Aspergera, w tym również u pacjentów z zachowaniami aspołecznymi. Wskazują one na pozytywne znacze­nie kliniczne neurofeedbacku w tych przypadkach, za pomocą którego uzyskano także istotną redukcję bioelektrycznej czynności 3-7 Hz i wzrost czynności 12-­15 Hz. Wyniki te poddano szczególnie wnikliwej weryfikacji w zakresie stopnia zmniejszenia lęku, zaburzeń uwagi i funkcjonowania społecznego a jednocześnie poprawy procesów funkcjonowania intelektualnego i postępów w szkole.

Rów­nież doświadczenia własne wskazują na możliwość i potrzebę wykorzystania neurofeedbacku w leczeniu zespołu Aspergera. […]

Wśród zgłaszających się lub zgłaszanych do terapii neurofeedback wyróżnić trzeba również chorych z depresją i nerwicami. […]

Niebólowym problemami są również lekomania i alkoholizm. W tym trud­nym problemie klinicznym i społecznym a przede wszystkim osobowościowym, neurofeedback stosowany jest z reguły wraz z innymi metodami i dlatego ocena jego skuteczności jest ciągle trudna. W tych przypadkach zaleca się ciągle tre­ning alfa-theta dla alkoholików i trening beta dla osób uzależnionych od psycho-stymulantów i w uzależnieniach złożonych. Doświadczenia własne z uzależnio­nymi zawierają wiele wyników, jednak bardzo zindywidualizowanych. […]

Nowym w Polsce problemem jest uzależnienie od komputera i w pierw­szej chwili dziwnym może się wydawać proponowanie kontrolowanej gry komputerowej w leczeniu tego uzależnienia. Jednak chodzi tutaj nie tylko o proste zastąpienie czasowe zajęć chaotycznych przez zorganizowane i kon­trolowane, ale również o korzystną zmianę parametrów neurofizjologicznych u leczonych dzieci. Samoregulacja poprzez neurofeedback obejmuje ucze­nie pacjenta wytwarzania wzorca fal mózgowych które wiążą się ze zmianą wzorca zachowania. Leczeni obserwują przy pomocy sprzężenia zwrotnego jak zmienia się zapis EEG w zależności od stanu umysłu. Poznanie możli­wości kontrolowania swojego umysłu zwiększa chęć pracy i jej efektywność. […]

I wreszcie trzeba wspomnieć o grupie, która najtrudniej chyba poddaje się opracowaniu naukowemu, to jest ludzi z tzw. problemami życiowymi. Są one z reguły nawarstwieniem zbyt trudnych dla pacjenta problemów, środowisko­wych lub endogennych, Te zaburzenia rzutują w sposób istotny na zdolności poznawcze i rozwój pacjentów w wieku rozwojowym.

Neurofeedback w napadowych zespołach niebólowych

Do niebólowych zespołów chorobowych, w których znalazła zastosowanie terapia neurofeedback, czołowe miejsce zajmuje padaczka. Około 30% chorych na padaczkę nie uzyskuje w wyniku konwencjonalnego leczenia farmakolo­gicznego dobrego (to jest bez napadowego) wyniku leczenia. W takiej sytuacji nie można się dziwić, że zastosowanie neurofeedbacku przyczynić się może do zmniejszenia liczby napadów. Nie powinno to budzić zdziwienia, skoro mowa tutaj także o spostrzeżeniach i zaburzeniach neurofizjologicznych, wśród któ­rych centralne miejsce zajmują potencjały SMR. Jednocześnie należy pamiętać, że zastosowanie neurofeedbacku w leczeniu padaczki opiera się na wzgórzowo-korowym sprzężeniu czuciowo-ruchowym, poprzez które możliwe jest obniże­nie progu pobudliwości drgawkowej. Dla pełnej oceny konieczne jest standa­ryzowane ocenianie zarówno klinicznych wyników leczenia jak i normalizacji zapisu EEG.[…]

Przeciwwskazania do terapii neurofeedback

Na temat należy wypowiadać się bardzo ostrożnie, ponieważ dotychczasowe obserwacje i doświadczenia mogą ulec zmianie w kolejnych latach stosowania tej terapii. Obecnie jednak pewne ostrzeżenia dotyczą zespołów :

• Myśli samobójcze
• Depresja z myślami samobójczymi
• Schizofrenia
• Ostre objawy schizopodobne
• Choroba dwubiegunowa
• Nadwrażliwość na fotostymulację
• Niewyjaśnione istotne zaburzenia snu
• Brak jednoznacznego rozpoznania choroby

Sformułowanie przeciwwskazań do terapii neurofeedback wiąże się głównie z jej siłą oddziaływania na układ nerwowy człowieka. Terapia ta jest źródłem siły, która jednak nie zawsze przełożyć się może na odzyskanie zdrowia. Tak dzieje się niestety w przypadku myśli samobójczych i chorób w których one występują.

Jednak najważniejszym punktem przeciwwskazań jest brak ostatecznego rozpoznania klinicznego. […]